tiroid bezi ---------------------------------------------
TİROİD BEZİ (FONKSİYONLAR)
TİROİD BEZİ
- İnsan vücudunda endokrin fonksiyonları için özelleşmiş olan en büyük organdır.
- Fonksiyonu; başlıca tetraiodotyronin (Tiroksin) (T4) ve daha az oranda triiodotyronin (T3) hormonlarını salgılamaktır.
- Tiroid hormonları normal büyüme ve gelişmeyi sağladığı gibi enerji ve ısı üretimini de içeren bir seri hemostatik fonksiyonları regüle eder.
- İkinci trimesterde Tiroksin (T4) ve Tiroid Stimulan Hormon (TSH) salgılanır ve tiroid bezi pituiter glandın(ön hipofiz) kontrolüne girer.
ANATOMİ
- Trakeanın (nefes borusu) 2-3.kıkırdağı seviyesinde ve merkezdedir. Gevşek bağ dokusu ile sarılmıştır.
- Sağ ve sol olmak üzere 2 lobu ile bilobuler kelebek şeklindedir ve istmus ile merkezde birleştirilir.
- Her bir lob armut şeklindedir ve 2.5-4 cm uzunluk ve 1.5-2 cm genişlik ve 1-1.5 cm kalınlıktadır. Çoğunlukla sağ lob, sol lobdan biraz daha büyüktür.
- Yetişkinlerde tiroid bezi diyetle iyod alımına, yaşa ve vücud ağırlığına bağlı olmakla beraber 10-20 gr ağırlığında, kırmızımsı kahverengi bir bezdir.
- Tiroid bezinin yukarı doğru büyümesini sternotiroid kasının tiroid kıkırdağına bağlanma yeri engeller iken, arkaya ve aşağı doğru büyümesi engellenememiştir. Böylece tiroid büyümeleri sıklıkla arkaya veya aşağıya, hatta substernal olmaktadır.
- Tiroid bezi çok zengin bir kanlanmaya sahiptir. Tiroid bezine giden kan 5mL/g/dk’dır (50-100 ml/dk) ; hipertiroidide bu belirli şekilde artmaktadır. Lenfatik drenajı boyundaki regional lenf nodlarına olur.
- Diğer önemli anatomik oluşumlar ise genelikle tiroid bezinin üst ve orta kısmının arkasında yerleşmiş olan paratiroid bezleri ve tiroid bezinin arkasında trakea boyunca ilerleyen rekürren laringeal sinirdir. (Cerrahi komplikasyonlar!!!)
HİSTOLOJİ
- Mikroskobik incelemede tiroid bezinin değişik büyüklüklerde bulunan folliküllerden oluştuğu görülür. Tiroid bezinin esas fonksiyonel üniti bu folliküllerdir.
- Follikül, içinde proteinöz bir sıvı olan kolloidin bulunduğu lümen etrafına sıralanmış folliküler hücrelerden oluşur. Folliküler hücreler yassı formdan columnar forma değişir ve lümen içine tiroglobulin glikoproteini salgılanır.
- İnterfolliküler boşlukta kapiller kan damarı, lenfatik akış, adrenarjik sempatik lifler ve kolinerjik parasempatik lifler bulunur.
FİZYOLOJİ
TRH (Tiroid Releasing Hormon);
- Hipotalamusun supraoptik nükleusundaki nöronlarca salgılanan bir tripeptiddir.
- Hipofizer portal venle anterior hipofize ulaşır.
- Depolanmış TSH’ı salgılatır.
TSH (Tirotropin; Tiroid Stimulan Hormon)
- Anterior hipofiz bezindeki thyrotroplarca sentez edilip sekrete edilen glikoprotein yapısında bir hormondur.
- TSH, tiroid hücrelerinin büyümesi ve tiroid hormon sentez ve sekresyonunda en önemli primer faktördür.
TİROİD HORMONLARININ ETKİLERİ
1. Fetüsde (anne karnındaki bebek) beyin gelişimi ve iskelet matürasyonunu sağlar. Doğum sonrası SSS’nin normal gelişiminde de önemlidirler.
2. Beyin, dalak ve testis hariç bütün dokularda Na+K+ATPaz’ın stimülasyonuyla oksijen tüketimi ve ısı üretimini artırır
3. T3 kalp kasının kontraktilitesini artırır. Tiroid hormonları belirgin bir pozitif inotropik ve kronotropik etkiye sahiptir.
4. Tiroid hormonları kalp ve iskelet kasında, adipoz dokuda ve lenfositlerde beta-adrenerjik reseptör sayısını artırırlar. Ayrıca myokardiyal alfa-adrenerjik reseptör sayısını düşürürler.
Ek olarak, post reseptör alanda katekolaminlerin etkilerini artırırlar
5. Respiratuar merkezde normal hipoksik ve hiperkapnik durum sağlarlar (Uyaranlara normal yanıt).
6. Eritropoetin üretimini ve eritropoesisi artırırlar.
7. Gastrointestinal motiliteyi artırırlar.
8. Kemik turnoverı ve kemik rezorpsiyonunu (yıkımını) stimüle ederler.
9. Tiroid hormonları birçok yapısal proteinin sentezini stimüle eder. Hipertiroidizmde kas kasılma ve gevşeme hızıda artar.
10. Hipertiroidizmde intestinal glukoz absorpsiyonu artması gibi hepatik glukoneogenez ve glikojenolizisde artar (Hiperglisemi eğiliminde artma).
12. Hepatik LDL-kolesterol reseptörlerinde büyük ölçüde artma olur. Böylece tiroid aktivitesiyle kolesterol seviyeleri düşer.
13. Tiroid hormonları birçok hormonun ve farmakolojik ajanın metabolik turnoverını artırır.
KONUYLA İLGİLİ LİNKLER
